Medisch Centrum Leeuwarden behaalt voor de tiende keer op rij niveau goud van de Milieuthermometer Zorg

Het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL), een topklinisch ziekenhuis voor acute, hoogcomplexe en basiszorg in Friesland, is voor de tiende keer op rij gecertificeerd op niveau goud van de Milieuthermometer Zorg. Een jubileum om bij stil te staan. Het gouden niveau is gekoppeld aan het nationale keurmerk Milieukeur, dat het MCL ook mag voeren. Het ziekenhuis heeft twee locaties, in Leeuwarden en in Harlingen. Kwaliteit, onderzoek, onderwijs en innovatie staan bij MCL hoog in het vaandel. Omayra Nooitgedagt, Beleidsadviseur Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bij MCL, en bestuurslid bij Branchevereniging Milieuplatform Zorgsector (MPZ) neemt ons mee in de ontwikkeling die MCL de afgelopen jaren heeft doorgemaakt om deze mijlpaal te bereiken.

.

Trots: certificeren blijft uitdagend

Omayra vertelt: “We zijn heel trots dat we opnieuw het niveau goud hebben behaald, het is toch een uitdaging want de lat blijft hoog. Het nieuwe certificatieschema is aangescherpt om te voldoen aan alle pijlers van de Green Deal 3.0 en de wet- en regelgeving. Nieuw is om aantoonbaar te maken hoe invulling te geven aan de verscherpte wet- en regelgeving. Denk bijvoorbeeld aan routekaarten met concrete acties voor de energietransitie, verduurzamen van het vastgoed, mobiliteit, circulair werken en healing environment. Gelukkig hebben we dit voor elkaar gekregen. We hebben bijvoorbeeld een hoge duurzaamheidscore voor onze zorgvastgoedportefeuille^[1] die tot stand is gekomen via de routekaart voor het verduurzamen van vastgoed.”

Voorloper binnen de gezondheidszorg met paradox

We zitten in de gezondheidszorg in een paradox: “Aan de ene kant willen we mensen gezond maken, maar met alles wat we doen om de mensen gezond te maken, vervuilen we het milieu en daardoor worden mensen natuurlijk ook ziek. Ziekenhuizen zijn een van de grootste vervuilers, circa 10% van de CO2-emmissies in de wereld wordt direct of indirect veroorzaakt door de gezondheidszorg. MCL is een voorloper, maar het blijft een uitdaging. We proberen met onze kennis en intrinsieke motivatie iedereen mee te krijgen. We willen laten zien dat investeren in duurzaamheid loont. Niet enkel in het kader van public relations of geld, maar ook omdat het voldoening geeft om een bijdrage te leveren aan een betere wereld.”

Opkomst keurmerk met drie niveaus

Omayra is een van de grondleggers van de Milieuthermometer Zorg. Dit instrument valt onder haar aandachtsgebied als bestuurslid van MPZ: “Toen ik begon stond duurzaamheid in de kinderschoenen, er was geen sprake van duurzaamheid in de volle breedte. Mensen spraken van milieuzorg, maar men wist niet precies wat dat inhield en het bestaande algemene milieuzorgsysteem (ISO 14001) was niet concreet. Collega’s van andere zorginstellingen hadden met dezelfde problematiek te maken. We wilden enerzijds inzicht krijgen in de wet- en regelgeving waaraan we moesten voldoen, en anderzijds een werkwijze die voorschreef hoe we daaraan invulling konden geven.”

Omayra vervolgt: “In een werkgroep van MPZ werd deze problematiek aangekaart en toen is besloten om zelf een systeem op te zetten met onze gezamenlijke kennis. Zo hebben we met elkaar verschillende criteria ontwikkeld. Een paar jaar later kregen we subsidie om de criteria verder uit te werken en te professionaliseren. SMK (Stichting Milieukeur) kwam toen in beeld, zij hadden interesse om met MPZ een gezamenlijk certificatieschema op te zetten met verschillende certificatieniveaus. Zo zijn de niveaus brons, zilver en goud ontstaan. In 2013 heeft MCL zich voor het eerst laten certificeren en meteen voor niveau goud.”

Milieuwinst en transparantie, inclusief vrijstelling energie-audit

De Milieuthermometer Zorg heeft verschillende voordelen: “Dit instrument maakt milieuwinst en transparantie over je milieuprestatie mogelijk. Niet alleen binnen een enkele organisatie, maar binnen de gehele zorgsector. Het keurmerk stelt ons in staat verantwoording af te leggen. Aan de overheid en stakeholders willen we laten zien: wij zeggen het niet alleen, maar doen het ook. Het is hard werken aan de verbetering van je organisatie op het gebied van kwaliteit, veiligheid, minder verspilling, betere gezondheid en een gezonde omgeving. Via de Milieuthermometer Zorg kan je concreet en structureel aantoonbaar maken dat je met een degelijk milieu- en energiezorgsysteem bezig bent. Daardoor heeft MCL een vrijstelling voor het uitvoeren van een energie-audit.”

Aantoonbaar betere duurzaamheidsprestaties

Het keurmerk zorgt voor groei in duurzaamheid: “We zien dat instellingen die gaan voor een certificaat van de Milieuthermometer Zorg, aantoonbaar veel beter presteren op het gebied van duurzaamheid dan andere instellingen. De Milieuthermometer Zorg maakt het mogelijk om met concrete doelstellingen en duidelijke criteria, duurzaamheid integraal en structureel in alle bedrijfsprocessen te implementeren en te borgen. De Milieuthermometer Zorg helpt ons hierbij. Als je je wilt profileren met een gouden niveau dan moet je hoge standaarden toepassen zoals bijvoorbeeld BREEAM^[2], WELL^[3] en Green Public Procurement^[4].”

Centrale Sterilisatieafdeling (CSA) waar alle medische instrumenten worden gereinigd en gesteriliseerd. Op de foto zie je de meest recente verduurzaming van de CSA: de volledige overstap naar crêpepapier als verpakkingsmateriaal voor (sterilisatie van) instrumentensets.

.

Continu lerend proces met verschillende stappen

Om dit te bereiken heeft MCL verschillende stappen genomen: “We hebben eerst een self-assessment uitgevoerd aan de hand van de criteria: waar staan we voor, wat is er nodig, wat hebben we al gerealiseerd? Beleid, een strategie en een plan van aanpak moet je maken. Verder is het belangrijk om kartrekkers te benoemen, bijvoorbeeld een manager vastgoed die kijkt naar wat nodig is om een CO2-reductie van 50% te behalen in 2030. Het is belangrijk mensen verantwoordelijk te maken voor een vraagstuk en een plan van aanpak inclusief prestatie-indicatoren te ontwikkelen.”

Omayra voegt daaraan toe: “Draagvlak, bewustwording en intrinsieke motivatie zijn van belang om de noodzaak van verduurzaming bij iedereen te agenderen, zowel bij het bestuur als bij de personeelsleden. Het is ook relevant om een portefeuillehouder te benoemen binnen de Raad van Bestuur, zodat zij zich betrokken voelen. Verder is monitoren belangrijk om te kijken of de nagestreefde resultaten zijn behaald. Al met al is het een heel traject en een continu proces. Dit gaat stap voor stap, wij zijn blijvend aan het leren en ontwikkelen met elkaar.”

Uitdaging om draagvlak te creëren

Nieuw in schema is het thema circulair werken, waarbij MCL terug wil gaan van disposables naar reusables: “Het is een uitdaging om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Bewustwording en draagvlak creëren is hierbij belangrijk. Als je de Raad van Bestuur meekrijgt is het makkelijker, omdat zij ook de financiële middelen beschikbaar kunnen stellen. Soms is het moeilijk om die te krijgen voor innovatieve technieken. Al levert de Milieuthermometer Zorg veel op, eerst moet je investeren, de kosten gaan voor de baten.”

Toekomst: blijven samenwerken aan nieuwe vraagstukken

“Het MCL heeft zich gecommitteerd aan de doelstellingen binnen de Green Deal 3.0. We zetten ons onder andere in voor energy efficiency, het minder belasten van afvalwater, minder verspilling van geneesmiddelen, duurzaam inkopen, duurzaam bouwen en healing environment. We moeten met verschillende gremia, met de zorg in zijn totaliteit, medici, zorgprofessionals, MPZ en andere werkgroepen die zijn ontstaan, samen kijken hoe we hieraan invulling kunnen geven en hoe we van elkaar kunnen leren. Preventie van zorg in het curriculum van de opleiding van zorgprofessionals is bijvoorbeeld totaal nieuw. Dit staat nog in de kinderschoenen en hier moeten we de nodige stappen nog voor nemen, maar voor nu zijn we uitermate trots om het gouden certificaat op tiende rij wéér in ontvangst te mogen nemen.”

[1] MTZ heeft erkenning gekregen voor GRESB[1], (Global Real Estate Sustainability Benchmark), een onafhankelijke benchmark die vastgoedfondsen en -portefeuilles wereldwijd beoordeelt en vergelijkt op hun duurzaamheidsprestaties. Zie voor meer informatie: www.gresb.com
[2] Breeam staat voor Building Research Establishment Environmental Assessment Method en is een duurzaamheidskeurmerk voor het realiseren van duurzame gebouwen met minimale milieu-impact. Zie voor meer informatie: www.breeam.nl
[3] De WELL Building Standard is een internationale standaard voor gezonde gebouwen. Zie voor meer informatie: www.wellcertified.com
[4] GPP criteria van EC zijn criteria ontwikkeld om de opname van groene vereisten in openbare aanbestedingsdocumenten te vergemakkelijken. Zie voor meer informatie: ec.europa.eu